Je bent gezien en gekend

De volgende dag besloot Jezus om naar De Olijftak te gaan en daar ontmoette hij de verzamelde gemeente…

Stel u voor, dat het verhaal zo begon.

Het klinkt banaal hé.

Maar zo begint het eigenlijk voor de leerlingen van Jezus. Hij komt gewoon naar hun dorp.

En zo begint het eigenlijk elke zondag ook bij ons. We bidden daarvoor aan het begin van de dienst, dat de Geest in ons actief mag zijn, zodat we Jezus mogen ontmoeten. Van hart tot hart.

En niet alleen Jezus is hier aanwezig: bekijk ook eens het gezelschap. Kijk eens links, rechts, achter je, voor je… stuk voor stuk waardevolle mensen, de enen wat meer bekend dan de anderen, sommigen met een groot palmares, anderen staan op het punt aan hun studie of carrière te beginnen, nog anderen voelen zich maar heel gewoon…  compleet onterecht, want zoals Leanne Payne schrijft: zeg nooit sterveling tegen een mens! We zijn bedoeld voor een eeuwig en prachtig leven, in verbondenheid met die ene God!

Alleen daarom trekt Jezus in het evangelie en op vandaag leerlingen aan! Omdat Hij zijn geliefde mensen uit het altijd-maar-hetzelfde en uit de angst en de pijn van het dagelijks leven wil trekken om meer te zijn, en om onszelf en de scherpe kanten en het kwaad in ons te overwinnen.

Zo vaak realiseren wij ons niet wat het betekent om christen te zijn.

Christenen hebben de staalharde reputatie allerlei dingen te ‘moeten’, maar tegelijk staat de Bijbel vol, vol, vol met ont-moeting. Het ‘moeten’ gaat over regeltjes. Bij ‘ontmoeten’ neemt het verhaal het over, het zijn. De mens komt tevoorschijn. Je moet niets meer, je wil bij elkaar zijn en je hart met de ander delen. Natuurlijk ben je beleefd en vriendelijk en beheerst en je zoekt vrede, allemaal christelijke waarden, maar in een ontmoeting doe je dat niet omdat er nu eenmaal regels zijn voor een beschaafd gesprek, niet omdat het moet; je doet het vanzelf. De Geest van vriendschap en vrede komt tussen jullie.

Jezus ontmoet een jonge man, Filippus. Er zijn mensen – weinig, maar er zijn mensen die een verschil maken in ons leven, mensen waarnaar wij luisteren, met meer dan alleen onze oren…  het gaat ons hart en ons leven aan!  Ik heb gelovige vrienden, die mij echt iets mogen zeggen. En God, die mag dat ook, om dat ik weet dat Hij juist zit – dat ik mij altijd goed voel bij wat wordt gezegd, dat is een andere zaak, maar ik luister!

Filippus is door Jezus’ woorden zo diep geraakt, dat – wanneer hij een andere jonge man ontmoet, Nathanaël - hij overloopt van enthousiasme en vertelt over die Jezus.

We kennen het allemaal wel, dat overlopen, wanneer we op reis een prachtige, idyllische plek hebben gezien of op onze smartphone een meme om mee te schaterlachen, dan lopen we over van vreugde of plezier en dat willen we delen. We willen delen met een ander, omdat de vreugde dan nog groter wordt.

• Alleen is de ander van het filmpje of de mop niet altijd evenzeer onder de indruk.

Zo vergaat het Filippus. Hij kan niet anders dan vertellen over Jezus, maar Nathanaël is niet bijster enthousiast. Nochtans wordt Jezus zeer groots voorgesteld. We hebben de man gevonden over wie Mozes in de wet geschreven heeft en over wie ook de profeten spreken: Jezus, de zoon van Jozef, uit Nazaret!

Groter kun je in het jodendom niet over iemand spreken dan dat Hij de wet en de profeten vervult! Maar dan komt de anticlimax: die onbeschrijfelijke grootheid, zit in een man die gekend is als de zoon van Jozef uit Nazaret. De zoon van de Louis uit Schoten, van Jef uit Waasmunster of van Anita uit Berchem…

Nathanaël ziet wel het enthousiasme van zijn vriend, maar gelooft er niet in. Hij heeft zo zijn eigen mening over mensen van Nazareth. Het is een dorp in Galilea, eerder berucht dan bekend en ver verwijderd van het beschaafde intellectuele en religieuze centrum Jeruzalem…  Kan uit Nazareth iets goeds komen, iets zo goed, dat het de wet en de profeten vervult…  Never!

Als mijn man aan zijn leerlingen lagere school vraagt waar Jezus is geboren, wat denk je dat de leerlingen dan antwoorden? Bethlehem of Nazareth? Neen! Jeruzalem! Jeruzalem is het religieuze in intellectuele centrum van die tijd. Van daar komt toch al wie beroemd en heilig is.

Maar Jezus is in het dorpje Bethlehem geboren en groeit op in Nazareth in het Galilea met slechte naam en daarmee breekt hij doorheen de vooroordelen van zijn tijd.

Vooroordelen zijn natuurlijk van elke tijd.   Veel mensen hier en nu zijn ook verrast wanneer iemand uit een in onze ogen minder beschaafd land grootse vernieuwingen brengt. Van Japanners verwachten we nog wel wat innovatiefs, maar wat dacht je van de Nobelprijswinnaar literatuur 2021 uit Tanzania (Abdulrazak Gurnah) of de Pritzker-wereldprijs voor architectuur voor Francis Kéré, Burkina Faso!

Nathanaël heeft niet direct de neiging om aandacht te besteden aan een man uit Nazareth. Maar Filippus stoort zich niet aan Jezus’ accent en afkomst. Ligt het aan de aard van de mens of speelt daar meer?

Iedereen heeft zijn mening over categorieën als mannen, vrouwen, LGBTQ+, over vreemdelingen over zwervers, over mensen met een leefloon, over moslims, over ministers, over kerkgangers, over Belgen en Nederlanders en noem het maar. Onze hersenen ordenen de materie in categorieën, waar dan voor het gemak een voor – oordeel bij wordt geplakt. De Bijbel staat ook vol categorieën die scherp zijn afgebakend. Veiligheid eerst.

Maar de Bijbel staat ook vol met verhalen van ont-moeting, verhalen waarin maskers en etiketten afvallen, omdat er een vertrouwensrelatie en zelfs vriendschap en liefde ontstaat.

Er zijn twee dingen die het leven ingewikkeld maken. Het eerste is de zonde, die je wilt verbergen en waarmee je eigenlijk niet kunt leven zonder allerlei omwegen en zonder dat je jezelf van alles wijsmaakt. De zonde maakt het leven ingewikkeld. Het tweede dat het leven ingewikkeld maakt,  is de liefde. Als je iemand op een dieper niveau ontmoet, als je van een zwerver gaat houden, wanneer je een transgender leert kennen, wanneer je de mens gaat zien achter de gevangene, dan wordt het leven ingewikkelder.

Sommige mensen blijven dan ook in hun veilige kringetje, andere durven het avontuur aan te gaan en zijn bereid hun blik te verruimen en hun categorische hokjes wat aan te passen. (Tip voor de koffieruimte)

Een zeer aparte categorie mensen zijn die die bereid zijn om Jezus te ontmoeten, die niet onder de vijgenboom blijven zitten om afgeschermd de Bijbel te lezen, die een stapje verder gaan. “Ga zelf maar kijken”, had Filippus tegen Nathanaël gezegd. “Ga zelf maar kijken, als je ’t niet gelooft.”

En daarmee bracht hij zijn vriend tot Jezus. Nathanaël was bereid om het te onderzoeken, Jezus, de vervulling van de wet en de profeten, die elke categorie te boven gaat.

Het wordt een ontmoeting die hij van zijn leven niet meer vergeet, meer nog, die hem levenslang, eeuwig, zal begeleiden.

In het begin van deze dienst hebben we psalm 139 gelezen. De eerste verzen daarvan.

HEER, u kent mij, u doorgrondt mij,

u weet het als ik zit of sta,

u doorziet van verre mijn gedachten.

Ik weet niet hoe ze bij u zijn binnengekomen, deze verzen. Bij Nathanaël kwam Jezus wel binnen, toen Hij zei: “Ik heb je zien zitten onder de vijgenboom – ik weet het als je zit of staat” en toen Hij sprak over zijn eerlijke hart – ik doorzie van verre je gedachten... Nathanaël was diep geraakt, ter plekke gepakt, maar niet in negatieve zin. Je kunt gekend zijn en je betrapt voelen, maar je kunt ook gekend zijn en geliefd, weten dat het waar is, ineens vallen de puzzelstukjes in elkaar.

Nathanaël gaat door de knieën en spreekt woorden die nooit eerder in hem waren opgekomen: Rabbi, u bent de Zoon van God. U bent koning van Israël.

Soms spreekt God tot ons – dat is al heel wat, maar als Hij tot mij spreekt en mij iets in herinnering brengt, waardoor ik plots tot groot inzicht kom – en vaak ook tot schaamte daarbij, dan kan ik ook… bijna op mijn knieën vallen. Dan spreek ik gebeden die er anders niet uitkomen!

De meesten onder ons hebben iets – of veel meer dan iets – meegekregen van geloof. Een aantal theoretische principes: er is een God-Schepper, Hij is ook onze Vader. Zijn Zoon is voor onze zonden gestorven enzovoort. Maar hoe dat dan echt werkt…  daar heeft niet iedereen evenveel voeling mee. En dan rijzen allerlei sceptische vragen – die absoluut mogen gesteld worden, maar liefst niet voor je echt van het geloof hebt geproefd!

Je gaat toch ook niet van een Ferrari zeggen dat hij veel beter rijdt dan een Porsche, als je er nooit hebt ingezeten??

Je gaat toch niet een nieuw exotisch gerecht gaan beoordelen op wat je ziet aan kleur en vorm. Je gaat het toch eerst proeven? En dan komen de echte vragen: wat zit er precies in? Hoe is dat gekruid? De gaartijd? Een gepaste wijn erbij …

Zo is het ook met het geloof. Idealiter. Eerst proeven, eerst voelen hoe het werkt, er gewoon inpsringen, zoals een kind in het ballenbad, en dan daarna de vragen.

Filippus gaat gewoon mee, met Jezus.

Nathanaël stapt over zijn vooroordeel heen. Hij geeft de volgende fase van de geschiedenis van God een kans. Dat Nathanaël onder de vijgenboom zat was niet toevallig. De vijgenboom staat symbool voor het lezen van de Bijbel of van de Tenach, in die tijd. Nathanaël nam Gods boodschap al au sérieux.

En toch blijkt geloven moeilijk, niet-zien en geloven, zelfs wanneer Jezus naast je staat. Nathanaël moet echt verbluft worden, door Jezus’ kennis voor hij het echt kan geloven. Jezus verwijt hem niets – waarom zou Hij, de leerlingen staan aan het begin van een lange geloofsweg die ze met vallen en opstaan zullen gaan.

Jezus belooft zelfs aan Nathanaël dat hij veel en veel grotere dingen zal zien: ‘jullie zullen de hemel geopend zien, en de engelen van God zien omhooggaan en neerdalen naar de Mensenzoon.’

Dat is wel zeer bijzonder, als je de verbinding legt met het oude testament… Met Genesis 28.

Een paar weken geleden tekenden een paar jongeren hier vooraan het verhaal van Jakobs droom, Jakob die engelen zag naar boven gaan en weer naar beneden langs een soort ladder, alsof ze iets uit de hemel gingen halen, liefde misschien, genezing, om Jakob van nieuwe levenskracht te voorzien. God kende Jakob, wist wat hij in zijn diepste binnenste nodig had.

De engelen van God zien omhooggaan en neerdalen naar de Mensenzoon…

Dat brengt een nieuw perspectief. Jezus is de verbinding, de ladder, de brug tussen hemel en aarde, tussen wij hier, ons leven, en de eeuwigheid en de pracht en de liefde waarvoor we zijn bedoeld…

Op weg naar Pasen herinneren we ons dat Jezus het contact tussen de mensen en God, tussen de hemel en de aarde, met zijn gebroken lichaam en met zijn vergoten bloed herstelt.

Onze ontmoeting met God loopt altijd via Jezus.

En een ontmoeting met Jezus is een ontmoeting met God. De leerlingen worden van hun stoel geblazen. Begrijp je hoe bijzonder onze zondagse bijeenkomsten zijn?

En net zoals bij de leerlingen…   dat is nog maar het begin… We hebben nog niets gezien!