Gelukkig Zijn

Ken je dat gevoel, de zon schijnt en je denkt: alles naar wens,

ik krijg het op een schaaltje aangeboden…Dan kom je een gezinslid tegen, met een verontrustend verhaal en ineens kan de zon je niet meer verblijden en de wolk van dankbaarheid om deze dag wordt nu groot en zwart en dreigend…
…
Gelukkig zijn… wie wil het niet?
Maar… zou je er ook iets voor willen opgeven, om gelukkig te zijn? Is het ook goed, als het niet op een schaaltje wordt aangeboden, maar het resultaat is van hard werken…

Gelukkig is de mens die…
Zo begint psalm 1 en zo begint dus ook het hele psalmenboek.
Het eerste woord van het psalmenboek is “gelukkig”, het laatste woord is “de Heer”. Beide hebben een gewichtige betekenis.
En ze zijn ook met elkaar verbonden!
“Gelukkig-zijn” en “de Heer”, horen gewoon samen. We zijn ervoor gemaakt. Ik zal straks uitleggen, dat het niet anders kan dan dat die twee begrippen samenhoren.

Wat horen we mensen allemaal zeggen over hun geluk: ik zal gelukkig zijn als alles in mijn huis weer op orde ligt. (na verbouwingen). Ik zal gelukkig zijn als… mijn man of mijn vrouw verandert… Ik zal gelukkig zijn als… blijkt dat mijn energie-afrekening beter meevalt dan ik dacht… of de compleet hopeloze gevallen: ik zal gelukkig zijn, als ik de lotto win.
Het is bewezen dat elk van deze dingen wel eens tot een klein geluk kan leiden, maar dat ze eigenlijk niet bijdragen aan “gelukkig zijn”.
Hoe komt dat? Hoe komt het dat je ook niet-gelukkig kunt zijn in je prachtig verbouwde huis.
Dat je niet-gelukkig kunt zijn in een relatie die wel heel goed is geweest.
Dat je niet-gelukkig kunt zijn, wanneer je meer geld hebt dan je kunt opdoen?

Misschien schort er iets aan onze definitie van geluk. We hadden onze gespreksgroep deze week, over gelukkig zijn. En de vraag kwam letterlijk op tafel: Maar wat bedoelen we met gelukkig zijn?
Het is bijzonder interessant om Gods Woord naast het onze te zetten.

Maar eerst nog een interessant krantenartikel:

De inleiding van een krantenartikel uit 2018 (HLN, 060618):
Tenzij je de grootste altruïst ter wereld bent, zou het ongetwijfeld steken mocht je buurman plots de lotto winnen. Terwijl hij zijn rode Ferrari naast jouw Dacia Duster parkeert, begint de frustratie alsmaar harder te borrelen. En om aan die frustratie het hoofd te bieden, treffen veel buren maatregelen die ze zich meestal niet kunnen veroorloven. Dat blijkt nu ook uit een nieuwe studie.

Wat zijn mensen toch stomme wezens!

En waar gaat het nou om in ons denkbeeldig gelukkig-zijn? Te hebben wat een ander heeft – net iets meer te hebben dan de ander heeft…
Dat is heel bizar, want gelukkig zijn gaat niet om omstandigheden… Gelukkig zijn heeft met jou te maken!

Naar Bijbelse definitie kan de arme even gelukkig zijn of zelfs gelukkiger dan de rijke. Het heeft met bezittingen niets te maken, wel met een houding.
En die houding is ontnuchterend en eigenlijk niet heel erg verrassend. In het eerste vers van psalm 1 krijgen we:

Gelukkig is:
- Wie niet meegaat met wie kwaad doen
Ik weet nog dat ik als klein kind het heel moeilijk had om niet mee te doen met andere kinderen die dingen deden die niet mochten. Zo hebben we een keer vijftig rietjes uit de refter gestolen en daar in de toiletten een hoepel mee gemaakt. Maar zuster overste was daar niet blij mee en ik was de klos. Daar werd ik in elk geval niet gelukkig van.
En meegaan in het kwaad zit vaak in subtiele dingen. Een sigaretje aangeboden, ach, één keer proberen. Er zijn er vast een aantal onder u die het niet geweigerd hebben… je wordt er niet gelukkig van.
Gelukkig is, staat er verder in psalm 1, gelukkig is:
- Wie niet staat op de weg van de zondaars. Dat gaat nog een stapje verder. Het is een zondige weg die je gekozen hebt. Een zondig leven, een leven waarbij je je doel mist, namelijk gelukkig zijn.
We beseffen het iets te weinig, maar we weten ook dat liegen en je anders voordoen dan je bent, stress veroorzaakt, dat een vals getuigenis afleggen risico met zich meebrengt, dat frauderen hetzelfde is als een zwaard aan een touwtje boven je hoofd hangen. Het zijn allemaal dingen die leiden tot doodlopende relaties, eenzaamheid, verbittering.
Gelukkig is, staat er vervolgens in psalm 1;
- Wie niet bij spotters aan tafel zit.
Het is niet leuk, als mensen zich minachtend uiten over anderen. Als je daarbij zit, dan voelt het alsof zij jou meetrekken in hun gedachten, die je niet wil delen.
Laatst hadden we een leuke meisjesavond. Omdat naar de kerk gaan een feest hoort te zijn, zijn we begonnen met het versieren van cakejes, om dan op te eten, natuurlijk. Eén meisje had een hoop hartjes met hun punt in het cakeje gestopt. Het zag er zo kleurrijk uit. Toevallig komt iemand op de whatsapp en ik stuur een fotootje op – ik denk, wat reclame is altijd goed.
Maar mijn Whatsapppartner van dat moment maakte een naar mijn gevoel bizarre associatie en schreef: “Playboy”. … Ik was echt gechoqueerd.
De Bijbel kende nog geen social media – ze hadden dat niet nodig in een sociale maatschappij. Maar natuurlijk had je daar ook mensen die spotten… met mensen en met God. Met spotters aan tafel zitten is een uitdrukking die aangeeft… als je met iemand eet, ben je er vrienden mee. Je deelt de tafel met gelijkgezinden… of mensen denken toch dat je gelijkgezind bent. Het is iets om mee op te passen.

Ik weet niet of het u opgevallen is. De drie werkwoorden aan het begin van psalm 1 zijn: gaan, staan en zitten. Het wordt steeds erger. Eerst ga je nog, dan sta je erin en uiteindelijk zit je er (tot over je oren)in. Er is complete stilstand. Als je mee gaat spotten, dan wil je ook innerlijk niet meer de weg van God gaan. Want al lachend zegt de zot zijn mening. Maar hij meent het wel…

Zegt de tekst nu… dat we kieskeurig moeten zijn op wie ons omringt?
In zekere zin wel. Hou je ver van zondaars, van goddelozen, van spotters. Zij zullen aan jouw geluk niet bijdragen.

Maar dat is wat de Bijbel zegt dat we NIET moeten doen, als we gelukkig willen zijn. Laten we kijken wat we WEL moeten doen, dat is het interessantste toch? Als je wil afvallen en er worden eerst tien redenen opgesomd van wat je niet moet doen, wil je toch vlug naar de onderkant waar staat wat wél helpt.
Wat wél helpt om gelukkig te zijn, is ‘vreugde vinden in de wet van de Heer’. Als je nu eerlijk aan mij vraagt of ik met vreugde de vijf boeken van de Torah lees… Ik doe dat vaak, op vrijdagavond, aan het begin van de sabbat, de portie lezen van die week, die dan in de synagoge wordt gelezen… Maar ik beleef daar de ene keer meer vreugde aan dan de andere keer.
Aan sommige teksten heb ik geen boodschap. Maar er is wel iets dat ons kan helpen… :
wat zei Jezus, wanneer hem gevraagd werd hoe men de wet kan samenvatten?
Juist: Heb de Heer je God lief boven alles en bemin je naaste als jezelf. Kun je daar vreugde in vinden? Kun je daar blij van worden?
Dan ben je al goed op weg om een gelukkig mens te worden. Wie zich verdiept in de wet, staat er, is een gelukkig mens. Dag en nacht bezig zijn met dit dubbel liefdegebod, wil dat zeggen.
Doe je wat je doet echt ter ere van God en uit liefde voor je medemens? Doet je leven ertoe – in Gods ogen? – niet in de ogen van de wereld, maar in Gods ogen. Dan ben je gelukkig.
Wettelozen, goddelozen, zij zijn als kaf, staat er, dat verwaait met de wind. Je presteert misschien fantastische dingen in deze wereld, maar uiteindelijk vergaan ze. Heel misschien haal je de geschiedenisboeken, maar wanneer hemel en aarde vergaan, blijft daar niets van over. Niet zo met de liefde!! Die blijft hangen, die staat opgeschreven in Gods boek, in jouw levensboek.
Als aardse mens zien wij gelukkig zijn vaak als een resultaat van bepaalde doelen bereiken. Dat is bij God niet anders, maar het gaat om heel andere doelen. Het gaat niet om je carrière, je onsterfelijke speech, het aantal mensen dat je tewerkgesteld hebt of de invloed die je uitgeoefend hebt, of het aantal keren dat je als Chinese vrijwilliger in de kerkenraad of bestuursraad zat. Het gaat om… de liefde.
De gevende liefde. De liefde die niets te maken heeft met: ik wil zelf op een goed blaadje staan of ik heb iets goed te maken, of dat is goed voor mijn reputatie… Voor God is er een groot verschil tussen iemand die uit liefde voor de vogeltjes een maand wacht met het herstellen van een dakgoot en iemand die gigantische investeringen doet, om zijn bedrijf een groen label te geven omwille van de verkoopscijfers. God heeft het over dingen die blijven. Liefdedaden, die blijven ergens in het heelal hangen.
Die mens met echte liefde voor de vogeltjes – en liefst ook met liefde voor de mensen en voor God, die is als een boom, geplant aan stromend water.
Het is al een weekje weer aan het regenen, maar hoe hebben we gesnakt naar stromend water, hoe verlangden de boomwortels naar water! Hoeveel bomen zijn er niet gesneuveld door het de hitte, een combinatie van droogte en verbranding! Wat jammer!
Wél, wij mensen, als wij zoeken naar onze eigen erkenning, als wij ernaar streven om meer te zijn dan een ander, of om meer te hebben, als wij vergeten te delen en weigeren om te geven, dan zijn wij als die dorre bomen, droog en uitgeput. Dat lijkt nergens op, als bos.
En misschien hebben we rondom ons alles wat we nodig hebben en nog meer. We maken onze buren en vrienden jaloers. Maar dat is niet het geluk, de vreugde, de intense vreugde, die God voor ons heeft weggelegd.
Wie zijn als de groene bomen, die op tijd hun vruchten dragen… De mensen die de Torah drinken, een nooit ophoudende bron, stromend water voor ons hart.
De diepere betekenis van het Hebreeuwse woord voor gelukkig zijn is: op de rechte weg lopen! Asjree. Dat is de Bijbelse definitie van geluk. Op de rechte weg lopen!
Zoals ik zei, je moet Leviticus niet vanbuiten leren. Aan het liefdegebod hebben we echt voor ons hele leven een grote kluif!
De droogte op onze planeet mag symbolisch zijn voor het egoïsme waarin de meeste mensen zich wentelen. Maar ook op onze droge planeet zijn er groene bossen te vinden en bomen die zich laven aan stromend water.
Ethiopië is daar kampioen in. De grond is daar bijzonder droog, maar hier en daar staan bossen en als je wil weten waar… rond de kerken! Rond de kerken staat alles groen. Daar is een biodiversiteit van jewelste. De kerk is daar namelijk voortrekker van het behoud van de natuur, altijd geweest. Daar heerst het geloof dat zich in bomen engelen kunnen schuilhouden. De fauna en flora die in het gehele land is uitgestorven, vind je daar rond de kerk terug, alsof ze oprees uit de schepping op de zesde dag.
Temidden van de droogte mogen ook wij als mens een groene boom zijn, geplant aan het stromend water van Gods Woord. Jezus heeft het ons voorgedaan. Hij droeg vrucht, op zijn tijd en werd voor ons levend brood, een levende bron. Wij mogen drinken, wij mogen liefhebben, wij mogen leven en gelukkig zijn.