Jezus Volgen

Vorige week hadden we de deuren van de kapel de hele dag geopend ter gelegenheid van de dorpsdag. Er zijn heel wat mensen binnengekomen, om eens te kijken hoe het er hier uitziet. En je kunt je voorstellen hoe dat dan gaat. Dan ontstaan er gesprekken over wat mensen wel of niet met geloof hebben, de vraag wat het verschil is tussen protestanten en katholieken, mensen proberen de vergelijking te maken met wat ze wel kennen. En er waren -zeer opvallend – een aantal mensen die zeiden dat ze ‘een dominee kenden’ of kenden, dat ze wisten dat de vader van Annie M.G. Schmidt een dominee was. (Is Josje van K3 al een beetje vergeten? Om nog te zwijgen van Angela Merkel)
Het meest bekende boek van Annie M.G. Schmidt is ongetijfeld Jip en Janneke. Het is generaties meegegaan… Ik heb ons Hannah voorgelezen over de vader die een pijp rookt, over het uitzonderlijke uitstapje waar bij de twee kinderen – stel u voor – meereden in een auto!, dat Jip en Janneke zomaar met de melkboer en de voddenman een hele namiddag meereden, zonder hun ouders iets te laten weten. En altijd eindigt het verhaal op dezelfde manier: mama is boos op Jip, maar even later krijgen de kinderen dan toch weer een ijsje en dat is vaak hun derde of vierde ijsje die dag! Dat komt vaak van de vader, de kostwinner, die eigenlijk niet echt weet wat er met zijn kinderen gebeurt, de hele dag. En ik durf het dan bijna niet te hebben over het negerpopje – hoe goed bedoeld ook…
Op een bepaald moment wordt zo’n boek - hoe mooi ook - gewoon moeilijk om te lezen.
Je voelt mij wellicht komen… De Bijbel is ook best moeilijk om te lezen! Zelfs mensen die er al tachtig jaar in lezen, komen soms naar mij met stukken Bijbel die moeilijk te verstaan zijn. De Bijbel is een tekst uit een oude tijd, uit een andere cultuur, vertaald uit een andere taal, geïnterpreteerd door anderssoortige samenlevingen… Is zo’n tekst niet erg moeilijk te begrijpen in deze snel veranderende wereld?
Het antwoord op die vraag is dubbel.
Enerzijds begrijpt het kleinste kind waar het Jezus om te doen is: geef alles op voor een koninkrijk van liefde, vrede, vreugde en gerechtigheid en geef God de eer als koning. Dat is wat Jezus zijn hele leven heeft gedaan, tot in de dood.
Anderzijds is de wereld waarin wij leven zo complex en de problemen waar wij voor staan, zijn in de Bijbel niet of nauwelijks aanwezig. De Bijbeltekst moet niet alleen vertaald, maar ook hertaald worden, niet alleen naar de taal van vandaag, maar ook naar de context van vandaag.
Midden onze wereld van over-informatie, van niet-ingevulde vacatures, van mensen die vereenzamen, van mensen die schrik hebben om in financiële problemen te komen, mensen die niet meer op straat durven komen, … staan wij daar met ons oude boek.
We voelen ons soms zelfs beschaafder dan die Bijbel, zoals het voorbeeld dat ik aangaf met de verovering van de steden in het beloofde land – ik durf het in Oekraïne niet voorlezen. Of David, die als bewijs van zijn overwinning 100 voorhuiden moest meebrengen en er 200 kwam tonen! Maar dat is natuurlijk het OT.
De tekst die we deze morgen lazen, komt uit het NT, uit Jezus’ woorden.
‘Wie mij volgt, maar niet breekt met zijn vader en moeder en vrouw en kinderen en broers en zusters, ja zelfs met zijn eigen leven, kan niet mijn leerling zijn.’ Breken met je ouders, dat is iets voor de Getuigen van Jehova of andere sektarische groeperingen of communistische leiders of de taliban, die barbaarsheid eisen. De menslievende Jezus zal zoiets toch niet gezegd hebben… Maar de tekst staat wel in onze Bijbel.
Ik vrees dat hij het wel heeft gezegd. In de tijd waarin Jezus leefde was familie nog veel en veel belangrijker dan nu. Familie zorgde voor je als je oud was of als je zelf niet kon werken. Familie betekende grondbezit, en dus eten. Geen familie was geen leven.
Geen familie, geen leven…
Wel familie, geen geloof, geen leven…
Waarover gaat het hier?
Was het ook niet Jezus die zei: Wie zijn leven verliest, zal het behouden…

Je kunt geen toren bouwen zonder grote kosten te maken.
Je kunt geen oorlog beginnen zonder een risico voor je leger te nemen.
Je kunt geen groene energie creëren, zonder te investeren.
Zo zijn er ook kosten aan het volgen van Jezus.

En het zijn niet de kosten van een theaterticket of een stoel in de kerk op zondag, om te luisteren naar wat Jezus zegt.
Luisteren, horen, vraagt ook ge-hoor-zamen.
En soms zijn er in ons leven hindernissen, zaken die ver-hinder-en dat we Jezus volgen.
Er worden er drie opgenoemd:
- Wie niet breekt met zijn ouders, kan mijn leerling niet zijn.
- Wie niet zijn kruis draagt en mij op mijn weg volgt, kan niet mijn leerling zijn.
- wie geen afstand doet van al zijn bezittingen, kan mijn leerling niet zijn.

Jezus’ woorden zijn radicaal. Je wordt uit je wortels getrokken! Uit de omgeving van wie jou omringt, uit de veiligheid van een gemakkelijk leven en uit de materiële wereld die comfort aan je leven geeft…
Het “breken” met je familie kan ook vertaald worden met: geen prioriteit geven aan je familie. Het is een van de meest gehoorde excuses om niet naar de kerk te komen: volgende zondag is er een familiefeest. Dat is toch zo hé. Ik denk niet dat Jezus bedoelt dat we onze familie moeten achterlaten. Het zou maar al te gek zijn dat hij ons laat opdraven voor alle naasten die we op onze weg tegenkomen, maar onze ouders, kinderen, broers en zussen, moeten we maar laten stikken. Dat gaat niet op. Waar het wel om gaat, is een duidelijke keuze maken: ik kies voor een christelijk leven, een leven, Christus achterna. En als Hij roept, dan moet ik gaan.
Zo is Abraham uit Ur vertrokken. Zo vertrekken mensen op buitenlandse missie, zo gaan mensen naar het klooster, zo gooien mensen zich op projecten die anderen helpen… en dat wordt hun prioriteit.
Ik denk dat het een enorme opgave is, voor ons allemaal om de woorden van de Bijbel prioritair te stellen in ons leven. Om te luisteren, horen en gehoorzamen. Niet iets wat zich aan de rand van ons leven afspeelt en af en toe, maar iets wat echt ingebakken is in ons bestaan, de bron, vanwaaruit we leven…
Je kruis opnemen is een gelijkaardige vraag. Niet eventjes ergens een klein beetje gaan helpen, neen, je erin gooien en ervoor gaan.
Afstand doen van je bezittingen is weer een variant op dat thema. Jezus eerst.
Deze laatste uitspraak, over afstand doen van je bezittingen, krijgt in de huidige crisis weer een actuele betekenis. De Franse president Macron sprak al over het einde van een tijdperk van overvloed, zoals we dat hebben gekend. Het einde van een tijdperk waarin we veel genomen hebben en weinig geboden hebben aan de natuurlijke rijkdom van de bodem. Een tijd waarin we de schepping gebruikten als dienstmeisje voor ons luxueus leven.
Vorige week sprak ik iemand die vertelde dat haar vader terug was gegaan naar het andere eind van de wereld. Hij had jarenlang in Nederland gewoond, maar de Westerse opgejaagde manier van leven, daar kon hij nooit aan wennen. Hij trok de oceaan over, naar zijn thuisland en begon daar weer de aarde te bewerken en te genieten en te eten van de natuur.
Moeten we daarnaar terug?
Dat is zelfs geen vraag, denk ik. Is het zaak om minder met bezittingen en prestige, status en prestatie bezig te zijn? Dat is ook geen vraag. Het is een waarheid als een koe.
En het gaat daarbij niet enkel om het redden van de aarde. Het gaat ook om het redden van het zinvol leven. Want daarvoor is Jezus gekomen, opdat wij zouden leven, niet opdat we onze geest en ons hart leeg zouden maken om te genieten van materiaal en oppervlakkige boodschappen. Jezus wilde dat we het leven in overvloed zouden vinden. Niet de overvloed waarvan Marcron vindt dat we afstand moeten nemen, maar de overvloed van de innerlijke rijkdom. De herontdekking van de kracht van de natuur, van de groei die in alles zit, het mee-leven met de seizoenen en niet stoken tegen de sterren op, het rechtvaardig gebruiken van grondstoffen, van water, … rechtvaardig in de zin: voor iedereen genoeg en zonder een voetafdruk achter te laten die voor onze medemensen of voor de toekomstige generaties nadelig is.
Punt is natuurlijk, dat de kerk daar nooit echt een voorbeeld in is geweest. De kerk is mee-trekker van de groene beweging, maar geen voortrekker; we zien ook pas nu, nu het eigenlijk voor veel zaken en mensen al veel te laat is, dat de Bijbel ons vraagt om de aarde te bewaren en dat dat niet een gebod is uit de oude doos, dat we kunnen afdoen als behorend tot de oude cultuur.
Zou het niet kunnen dat de Bijbel ontzettend veel wijsheid bevat en dat wij beetje bij beetje leren, dat daar echt wel waarheid in zit, ook voor onze actuele en complexe problemen…
Dat de echte liefde voor de aarde en voor de mens en voor al de schepselen iets vraagt van ons. Net zoals de liefde van Jezus alles van hem vroeg, heel zijn leven…
Dat die wijsheid tot de hele mensheid mag komen!